Księga Koheleta czyli Eklezjastesa jest jedną z ksiąg tworzących kanon Starego Testamentu. Posiada ona formę traktatu filozoficznego, w którym autor porusza kwestie egzystencjalne nurtujące ludzkość od jej zarania, a mianowicie pyta o sens istnienia oraz o to, jak być szczęśliwym. Skutkiem rozważań, które jednak nie przynoszą żadnej odpowiedzi, staje się gorzkie stwierdzenie, że wszystko jest marnością. W pełni zawiera się ono w słynnym cytacie: „vanitas vanitatum et omnia vanitas” pochodzącym z księgi Koheletowej, którą zainteresowanie było na tyle żywe, by powstał motyw marności (vanitas) obecny w różnorodnych przedstawieniach, m. in. literackich i malarskich, dotyczących przemijalności natury świata i ludzkiego życia. Mimo że w każdej niemal epoce można było odnaleźć obszary wykorzystujące topikę wanitatywną, to popularność myśli Koheletowej ściśle uzależniona była od tendencji panujących w danym okresie. Związki motywu vanitas z epoką widać chociażby w średniowieczu, baroku czy Młodej Polsce, które to epoki ideologicznie spokrewnione były z myślą Eklezjastesa ze względu na panujący w nich pesymizm poznawczy oraz zwrot ku wierze i metafizyce.